Hóa trị là gì? Những kiến thức bạn cần biết về hóa trị

Hóa trị chữa ung thư là gì là câu hỏi được đặt ra nhiều nhất đối với bệnh nhân ung thư khi bác sĩ chỉ định hóa trị. Vậy cùng với GHV KSol đi tìm câu trả lời cho câu hỏi này và mở rộng thêm những kiến thức bạn cần biết về hóa trị để chiến thắng ung thư trong bài viết dưới đây.

XEM THÊM:

• Ung thư – xin đừng buông xuôi
• 6 cách giảm tác dụng phụ hóa trị ung thư
• Thức ăn cho người hóa trị ung thư

Hóa trị là gì? Tổng quan về hóa trị

Hóa trị là một trong những phương pháp điều trị bệnh ung thư hiệu quả hiện nay giúp loại bỏ và ngăn chặn các tế bào ung thư ác tính phát triển và phân chia, đề phòng bệnh tái phát. Bên cạnh đó ở những giai đoạn muộn, hóa trị góp phần làm giảm triệu chứng của bệnh, giúp nâng cao chất lượng sống và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh.

Hóa trị là gì?

Hóa trị là một phương pháp sử dụng thuốc (hóa chất hay chất gây độc tế bào) nhằm tiêu diệt tế bào ung thư ác tính và ngăn chặn các tế bào phát triển, tăng sinh nhanh trong cơ thể. Ở những giai đoạn đầu của bệnh, hóa trị có thể giúp điều trị khỏi bệnh ung thư cho bệnh nhân hoặc giảm bớt các triệu chứng, tăng chất lượng sống và kéo dài tuổi thọ cho bệnh nhân ở các giai đoạn bệnh tiến triển.

Hiện tại đã có hơn 100 loại thuốc hóa trị ung thư được phân thành các nhóm khác nhau dựa trên cấu trúc hóa học hay cơ chế tác dụng của thuốc. Các thuốc này có thể được sử dụng một mình hoặc kết hợp để điều trị tùy từng loại ung thư, giai đoạn và tình trạng của bệnh nhân theo chỉ định của bác sĩ.

Các nhóm thuốc phổ biến hiện nay:

• Tác nhân alkyl hóa tổng hợp
• Chất ức chế topoisomerase
• Các chất chống chuyển hóa
• Kháng sinh chống ung thư

Thuốc hóa trị được đưa vào cơ thể người bệnh theo nhiều đường khác nhau nên có thể thực hiện ở bệnh viện hoặc ở ngay tại nhà bệnh nhân. Khi điều trị, hóa trị được áp dụng đơn độc hoặc trước hay sau phẫu thuật, sau xạ trị tùy từng mục đích cụ thể.

Các thuật ngữ thường sử dụng trong hóa trị

Trong phương phá hóa trị ung thư, các thuật ngữ thường xuyên được sử dụng bao gồm:

• Hóa trị tân bổ trợ: Phương pháp này được sử dụng trước khi làm phẫu thuật, để làm nhỏ kích thước của các khối u, giảm diện tích cắt bỏ khối u khi phẫu thuật.
• Hóa trị bổ trợ: Là phương pháp tiêu diệt toàn bộ các tế bào ung thư ác tính còn sót lại sau khi đã phẫu thuật loại bỏ khối u, nhằm phòng ngừa bệnh tái phát.
• Hóa trị tấn công: Đây là phương pháp được chỉ định trong phác đồ điều trị cho bệnh nhân ung thư máu cấp trong giai đoạn điều trị tấn công.
• Hóa trị củng cố: Sau khi đã làm hóa trị tấn công, hóa trị củng cố được chỉ định để duy trì kết quả điều trị bệnh.
• Hóa trị duy trì: Phương pháp này sử dụng liều thấp hơn so với hóa trị củng cố để kéo dài thời gian lui bệnh.
• Hóa trị triệu chứng: Phương pháp này được chỉ định cho những bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối, nhằm giảm nhẹ các triệu chứng của bệnh, tăng chất lượng sống cho bệnh nhân.

Mục đích của hóa trị là gì?

Hóa trị ung thư thường được chỉ định với các mục đích sau:

• Dùng đơn độc là một phương pháp chính để điều trị bệnh ung thư, tiêu diệt tế bào ung thư và phòng chống bệnh tái phát, gọi là hóa trị triệt căn.
• Dùng làm chậm sự phát triển, kìm hãm khối u, giữ ổn định khối u (không to ra).
• Dùng trước phẫu thuật và xạ trị để làm giảm bớt kích thước khối u, tạo tiền đề thuận lợi cho quá trình phẫu thuật hoặc xạ trị tiếp sau. Hóa trị theo cách này được gọi là tân bổ trợ để bệnh nhân tránh được việc cắt bỏ hay xạ trị một vùng quá rộng.
• Dùng sau phẫu thuật cắt bỏ khối u để diệt các tế bào còn sót lại hoặc các tế bào mức vi thể mà mắt thường không nhìn thấy được. Phương pháp này có thể phòng ngừa khối u tái phát, gọi là hóa trị bổ trợ.
• Làm giảm bớt các triệu chứng như đau hoặc các triệu chứng nặng nề khác khi ung thư di căn, gọi là hóa trị giảm nhẹ.

Các đường dùng của thuốc hóa trị

Có nhiều đường đưa hóa chất trị liệu vào cơ thể bệnh nhân tùy theo loại bệnh, loại thuốc như sau:

Dùng thuốc hóa trị ung thư theo đường uống

Có dạng viên nén, viên nang (con nhộng) hoặc dạng lỏng/dạng nước, hấp thu tại dạ dày, ruột non hoặc dưới lưỡi. Có những thuốc cần bao tan trong dạ dày hoặc trong ruột do bị phá hủy bởi men tại đường tiêu hóa phía trước đó. Có loại thuốc bào chế dưới dạng giải phóng chậm, giúp thuốc được giải phóng ra từ từ cho phép giãn cách thời gian 2 lần dùng thuốc mà vẫn có hiệu quả kéo dài.

Thuốc hóa trị dùng theo đường uống này thường có giá thành rẻ hơn, dùng đơn giản và có thể dùng tại nhà. Hiện nay thuốc hóa trị dùng theo đường uống khá phổ biến, nhất là từ khi ra đời các thuốc nhắm đích. Tuy nhiên, việc sử dụng các loại thuốc uống tại nhà cần đúng liều, đúng thời gian, đặc biệt cần bệnh nhân và người nhà ghi nhớ và tuân thủ nghiêm ngặt nhất.

Dùng thuốc hóa trị ung thư theo đường tiêm dưới da

Các thuốc hóa trị dạng sinh học thường sử dụng đường tiêm dưới da. Thuốc được đưa vào khoảng cách giữa da và lớp cơ bằng một loại kim ngắn giống như kim tiêm insulin cho người bệnh tiểu đường. Đường tiêm này giúp bệnh nhân có số lượng tiểu cầu thấp ít bị chảy máu hơn so với đường tiêm bắp.

Dùng thuốc hóa trị ung thư theo đường tiêm bắp

Thuốc dùng theo đường tiêm bắp được hấp thu chậm hơn đường tiêm tĩnh mạch, tiêm dưới da và đặt dưới lưỡi nhưng lại nhanh hơn đường uống. Dùng loại kim tiêm kích thước lớn hơn kim tiêm thuốc dưới da, thuốc sẽ thấm sâu vào tổ chức cơ và cho tác dụng. Tuy nhiên, do thành phần cấu tạo của các thuốc hiện nay nên đường dùng này vẫn đang có rất ít các loại thuốc phù hợp. Hơn nữa các bệnh nhân bị hạ tiểu cầu cần tránh tiêm thuốc vào bắp vì biến chứng chảy máu.

Dùng thuốc hóa trị ung thư theo đường tiêm truyền tĩnh mạch

Đây là đường dùng phổ biến của thuốc hóa trị, cho phép thuốc tác dụng nhanh vì được đưa thẳng vào mạch máu. Có thể dùng kim tiêm trực tiếp thuốc hoặc pha dịch để truyền với thời gian và tốc độ điều chỉnh được.

Các cách dùng thuốc hóa trị ung thư khác

Ngoài các đường đưa thuốc thường gặp ở trên, thuốc hóa trị có thể đưa bằng các cách khác vào cơ thể bệnh nhân như:

• Đặt ống vào bàng quang: áp dụng với người bệnh ung thư bàng quang giai đoạn bề mặt.
• Đặt ống vào các khoang trống trong cơ thể như: khoang bụng, màng bụng (phúc mạc) hay lồng ngực.
• Tiêm vào tủy sống: mục đích đưa thuốc vào dịch não tủy.
• Bôi ngoài da: các loại kem hóa trị dùng bôi cho các bệnh ung thư da.

Những điều cần lưu ý cho bệnh nhân hóa trị

Hóa trị là phương pháp điều trị bệnh ung thư hiệu quả, tuy nhiên khi hóa trị cũng sẽ tiêu diệt đi các tế bào xung quanh khiến cơ thể bệnh nhân bị ảnh hưởng. Chính vì vậy, bệnh nhân hóa trị và người nhà người bệnh cần chuẩn bị cho mình những kiến thức cơ bản để có thể chăm sóc cho sức khỏe người bệnh hóa trị tốt nhất.

Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân hóa trị

Chế độ dinh dưỡng rất quan trọng đối với bệnh nhân hóa trị, giúp cơ thể bệnh nhân phục hồi nhanh chóng. Sau khi hóa trị, bệnh nhân vẫn ăn uống bình thường, bổ sung đa dạng các nhóm chất dinh dưỡng và đặc biệt lưu ý những yếu tố sau:

• Bệnh nhân hóa trị nên bổ sung đủ 4 nhóm dưỡng chất chính trong thực đơn hàng ngày của mình bao gồm chất đạm, chất béo, tinh bột, vitamin và khoáng chất. Ăn nhiều các loại thịt, cá, tôm, rau xanh, hoa quả và uống sữa ít béo.
• Chế biến món ăn cho người hóa trị cần nấu chính, đảm bảo vệ sinh, không nên ăn các loại thức ăn sống.
• Bệnh nhân bị viêm, loét miệng sau hóa trị nên ăn các loại thức ăn mềm, loãng như cháo vừa dễ nuốt vừa giảm cảm giác đau.
• Sau khi hóa trị, bệnh nhân tuyệt đối không được hút thuốc lá, sử dụng rượu bia và chất kích thích; hạn chế ăn đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ,…

Chế độ ăn đẩy đủ dinh dưỡng nên được duy trì liên tục cho bệnh nhân trong và sau khi hóa trị điều trị ung thư.

Những lưu ý về khả năng miễn dịch của bệnh nhân hóa trị

Sau mỗi đợt hóa trị, cơ thể của bệnh nhân sẽ bị suy giảm sức đề kháng do tác dụng phụ của hóa chất truyền vào cơ thể, do đó bệnh nhân và người nhà cũng cần lưu ý trong cách chăm sóc và sinh hoạt để hạn chế thấp nhất các bệnh nhiễm trùng cơ hội, tăng sức đề kháng cho bệnh nhân.

• Bệnh nhân cần giữ vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa sạch tay chân bằng xà phòng, đặc biệt là trước khi ăn và trước khi đi ngủ.
• Người bệnh mới hóa trị cần tránh tiếp xúc với những nơi đông người, nếu có tiếp xúc thì cần phải đeo khẩu trang để giảm nguy cơ mắc bệnh cơ hội như cúm, sởi, thủy đậu,…
• Hóa trị có thể gây viêm, loét miệng do đó bệnh nhân nên sử dụng bàn chải mềm để đánh răng hoặc sử dụng nước súc họng, nước muối để làm sạch miệng.
• Hạn chế các vết trầy xước trên da. Khi bị trầy xước cần vệ sinh sạch bằng nước ấm, sát khuẩn để tránh bị nhiễm trùng.

Hóa trị chữa ung thư cần thực hiện bao nhiêu lần?

Mỗi bệnh nhân sẽ có số lần hóa trị khác nhau phụ thuộc vào loại bệnh, loại thuốc hóa trị, mục đích điều trị bằng hóa trị và đáp ứng của cơ thể với thuốc. Có trường hợp dùng theo đợt rồi nghỉ nhưng cũng có những trường hợp cần dùng thuốc hàng ngày hoặc hàng tháng.

Tuy nhiên thường thì hóa trị liệu sẽ chia thành từng đợt, giữa các đợt có thời gian nghỉ đảm bảo sao cho cơ thể bệnh nhân kịp hồi phục, tế bào lành trở lại bình thường nhưng tế bào ung thư thì chưa kịp phát triển quá mức trước khi bắt đầu đợt tiếp theo. Thời gian của mỗi đợt hóa trị dài hay ngắn và số đợt ít hay nhiều cũng thay đổi, phụ thuộc vào các yếu tố như đã kể trên. Có những bệnh cần hóa trị kéo dài cả năm như bệnh u lympho không Hodgkin.

Làm sao để biết hóa trị có hiệu quả hay không?

Làm thế nào để biết được hóa trị có hiệu quả trong trường hợp của bạn hay không là điều hết sức quan trọng và hiệu quả đến đâu cần so sánh với mục tiêu ban đầu khi lựa chọn phương pháp hóa trị liệu.

Thông thường hóa trị được sử dụng để chữa các bệnh như ung thư da, ung thư máu, ung thư vú vì có tính lan truyền toàn cơ thể. Đối với các trường hợp phát hiện sớm thì cơ hội sau khi hóa trị bệnh thoái lui là hoàn toàn có thể đạt tới. Đánh giá dựa trên việc không còn khối u trong cơ thể và các chỉ số liên quan tới sự lưu hành của tế bào ung thư trong máu (chỉ điểm sinh học) trở về như người bình thường. Điều này có thể thực hiện trên các chụp chiếu và xét nghiệm cận lâm sàng, đọc kết quả bởi bác sĩ.

Các trường hợp hóa trị kết hợp với phẫu thuật hoặc xạ trị để tăng tác dụng điều trị ung thư cũng vậy, việc đánh giá hiệu quả của hóa trị phụ thuộc vào mục đích hóa trị triệt căn hay hóa trị bổ trợ, hóa trị giảm nhẹ,… để nhận biết. Đương nhiên cũng cần bác sĩ điều trị của bạn đọc kết quả qua thăm khám lâm sàng cũng như cận lâm sàng (chụp chiếu, xét nghiệm).

Cụ thể:

• Hiệu quả đáp ứng hoàn toàn: khối u không còn, chất chỉ điểm sinh học về bình thường (nếu trước đó tăng).
• Hiệu quả đáp ứng một phần: khối u giảm kích thước, chất chỉ điểm giảm.
• Hiệu quả đáp ứng giúp ổn định: khối u giữ nguyên (không bị tăng kích thước), chất chỉ điểm sinh học giữ nguyên hoặc giảm không đáng kể.
• Hiệu quả đáp ứng kém: khối u tăng kích thước, chất chỉ điểm tăng.

Với các trường hợp hóa trị để giảm triệu chứng thì đánh giá hiệu quả của hóa trị dựa vào các triệu chứng bệnh đã được đẩy lùi hay chưa? Bệnh nhân hoàn toàn có thể cảm nhận được những tác dụng này.

Để chuẩn bị cho một đợt hay một liệu trình hóa trị thành công bạn và gia đình trước tiên cần nắm rõ hóa trị chữa ung thư là gì. Hi vọng bài viết trên đã giúp bạn trả lời được câu hỏi này và có kiến thức cơ bản nhất về hóa trị.

Mách bạn: Để phòng ngừa ung thư di căn và hạn chế tác dụng phụ hóa xạ trị ung thư các chuyên gia đầu ngành khuyên bệnh nhân nên dùng sản phẩm GHV KSOL vì trong GHV KSOL có chứa thành phần Fucoidan sulfate hóa cao phân tử lượng thấp được chiết xuất hoàn toàn tự nhiên từ rong nâu, hiệu quả vượt trội so với Fucoidan thông thường, có tác dụng: 

• Giảm tác dụng phụ của hóa xạ trị, thuốc kháng sinh, hóa chất độc hại.
• Giúp tăng sức đề kháng, tăng cường miễn dịch hỗ trợ phục hồi sức khỏe, thể lực.
• Hỗ trợ bổ sung các chất chống oxy hóa, hạn chế gốc tự do, dự phòng ung bướu
• Hỗ trợ điều trị các vấn đề về viêm loét dạ dày, tá tràng 
• Hạ mỡ máu
• Giảm nguy cơ mắc các bệnh tim, mạch

Đối tượng sử dụng:

• Người đang và sau quá trình hóa trị, xạ trị hoặc phẫu thuật, sử dụng nhiều kháng sinh, hóa chất.
• Người muốn giảm nguy cơ mắc các bệnh ung bướu, tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao sức đề kháng.
• Người mắc các bệnh lý dạ dày viêm loét dạ dày, tá tràng
• Người có nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch.

Đây là thành tựu khoa học tiến bộ vượt bậc của Viện Hàn lâm KH & CN Việt Nam trong cuộc chiến phòng chống các bệnh về ung bướu và giảm tác dụng phụ sau hóa xạ trị hỗ trợ điều trị ung thư.

XEM VIDEO: TS Nguyễn Duy Nhứt chia sẻ về GHV KSOL trong hỗ trợ phòng và điều trị ung thư